အာဏာသိမ်း ဒိုင်ယာရီ

အိမ်နီးချင်းအိန္ဒိယနိုင်ငံဟာမြန်မာစစ်တပ်ကိုစစ်လက်နက်ပစ္စည်းတွေဆက်လက်ရောင်းချနေတယ်။မြန်မာ့အရေးမှာစစ်ကောင်စီကိုထောက်ခံနေတဲ့နိုင်ငံတွေထဲမှာတရုတ်ကိုသာလူသိများကြပေမယ့်အိန္ဒိယကတော့နောက်ကွယ်ကနေလူမသိသူမသိစစ်ကောင်စီကိုထောက်ပံလျက်ရှိတယ်။အိန္ဒိယကထောက်ပံထားတဲ့စစ်လက်နက်ပစ္စည်းတွေနဲ့မြန်မာစစ်တပ်ဟာပြည်သူတွေအပေါ်စစ်ရာဇဝတ်မှုတွေကျူးလွန်လျက်ရှိတယ်။ဒါအချက်ကိုအတော်များများသတိမထားမိကြဘူး။နယ်စပ်ကစစ်ဘေးရှောင်မြန်မာဒက္ခသည်တွေကိုလဲတရားဝင်ခုံလှုံခွင့်ပေးမထားဘူး။ ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံးဒီမိုကရေးစီနိုင်ငံကြီးတစ်ခုဖြစ်တဲ့အိန္ဒိယရဲ့လုပ်ရပ်တွေဟာမြန်မာပြည်သူတွေအပေါ်နောက်ကျောကနေဓားနဲ့ထိုးနေတာပဲ။

သုံးလနီးပါးပိတ်ထားခဲ့တဲ့နိုင်ငံကူးလက်မှတ်လျှောက်ထားမှုတွေကိုပြီးခဲ့တဲ့ရက်ပိုင်းကပြန်ဖွင့်ပေးလိုက်တယ်။အွန်လိုင်းမှတဆင့်လျှောက်ထားမှုကိုရန်ကုန်မြို့မှာပဲဆက်လက်ကျင့်သုံးနေပြီးနယ်ရုံးခွဲတွေမှာတော့ပုံမှန်အတိုင်းပဲတဲ့။နယ်မြို့တွေမှာသိပ်မသိသာပေမယ့်ရန်ကုန်ပတ်စပို့ရုံးမှာတောQRလျှောက်ဖို့Websiteထဲတောင်ဝင်မရဘူး။QRလျှောက်ထားမှုကိုလဲတစ်ရက်သာဖွင့်ပေးပြီးအခုအချိန်ထိဆက်လက်ပိတ်ထားတယ်။ပထမဆုံးတစ်ရက်နဲ့တင်QRရရှိသူငါးသောင်းတယ်လို့Websiteမှာကြေငြာထားတယ်။ဒီနှုန်းကိုအချိုးချကြည့်လိုက်ရင်တနိုင်ငံလုံးလူအကုန်ပတ်စပို့လုပ်ပြီးပြည်ပကိုထွက်ကြမလားပဲ။မန္တလေးရုံးမှာဆိုရင်လည်းဘိုကင်တွေဟာဒီနှစ်ကုန်ထိပြည့်နေပြီး၂၀၂၄ထဲတောင်ရောက်နေပြီ။တိုင်းပြည်ဟာစစ်အာဏာရှင်လက်အောက်ရောက်နေတော့လူတွေလဲပြည်ပထွက်ဖို့ပဲအသည်းအသန်ကြိုးစားနေကြတယ်။

ရခိုင်မှာလိုပဲချင်းပြည်နယ်မှာလဲကုန်စည်တင်ပို့မှုကိုစစ်ကောင်စီကပိတ်ပင်ထားတာကြောင့်အခြေခံစားကုန်တွေစျေးနှုန်းမြင့်တက်နေတယ်။မတူပီမြို့မှာဆိုဆန်ပြတ်လတ်တဲ့အခြေအနေအထိဖြစ်နေပြီ။ပြည်မကတင်သွင်းလာတဲ့ဆန်နဲ့စားသောက်ကုန်တွေကိုစစ်ကောင်စီတပ်တွေကဓားမြဆန်ဆန်အတင်းအဓ္ဓမသိမ်းယူနေတယ်။ကယားပြည်နယ်မှာလဲအလားတူပါပဲ။စစ်ရှောင်တွေရိက္ခာပြတ်လတ်နေကြပြီ။ ရခိုင်ပြည်နယ်ကိုမှာအေအေရှိနေတယ်။ချင်းနဲ့ကယားမှာလဲသက်ဆိုင်ရာတော်လှန်ရေးအဖွဲ့တွေကနယ်မြေထိန်းချုပ်ထားတယ်။ဒါပေမယ့်ထိုဒေသတွေအားလုံးဟာနယ်စပ်ထွက်ပေါက်ပြောပလောက်အောက်မရှိပဲကုန်စည်စီးဆင်းမှုအတွက်ပြည်မကိုမှီခိုနေရတယ်။ဒါကြောင့်စစ်ကောင်စွဟာထိုဒေသတွေကပြည်သူတွေဒုက္ခရောက်အောင်တည်းအမျိုးမျိုးနဲ့ယုတ်မာနေတယ်။

မနှစ်ကနှစ်ကုန်ပိုင်းလောက်မှာရခိုင်မှာအေအေနဲ့စစ်ကောင်စီတို့တိုက်ပွဲတွေပြင်းထန်ခဲ့ပြီးနောက်ပိုင်းအခုချိန်ထိဆေးဝါးသယ်ယူခွင့်ပိတ်ပင်ခံထားရတယ်။အခုအချိန်မှာအေအေနဲ့အပစ်ရပ်ပြီးတိုက်ပွဲတွေငြိမ်သက်နေလို့ကုန်စည်အတော်များများကိုသယ်ယူရောင်းဝယ်ခွင့်ပေးလိုက်ပေမယ့်အရေးကြီးတဲ့ဆေးဝါးတွေကိုတော့သယ်ယူခွင့်မရဖြစ်နေတယ်။ဆေးဝါးသယ်ချင်ရင်စစ်ကောင်စီဝန်ကြီးထံစာတင်ပြီးခွင့်ပြုချက်ယူနေရတယ်။ ဒီရက်ပိုင်းစစ်ခေါင်းဆောင်မင်းအောင်လှိုင်ရခိုင်ပြည်နယ်မြို့တော်စစ်တွေကိုရောက်လာပြီးတပ်ထဲမှာတွေ့ဆုံပွဲတွေလုပ်နေတယ်။ဒါကိုအေအေကသတိထားစောင့်ကြည့်နေတယ်။မင်းအောင်လှိုင်ရခိုင်ကိုရောက်လာတာဟာပိတ်ဆို့မှုတွေခံနေရတဲ့ရခိုင်ပြည်သူတွေအတွက်အကျိုးတစ်စုံတစ်ရာမဖြစ်ထွန်းလာရင်တော့တိုက်ပွဲတွေပြန်လည်ဖြစ်ပွားနိုင်တယ်လို့အေအေကပြောထားတယ်။

စစ်ခေါင်းဆောင်မင်းအောင်လှိုင်ကတနိုင်ငံလုံးမှာဒီနှစ်ထဲပြည်လုံးကျွတ်သန်းခေါင်းစာရင်းကောက်ယူမယ်လို့မနေ့ကပြောသွားတယ်။ဒါဟာသူတို့ပြုလုပ်မယ့်ရွှေးကောက်ပွဲမလုပ်ချင်တော့လို့ဒါမှမဟုတ်လုပ်လို့မရတဲ့အခြေအနေမျိုးဖြစ်နေလို့ရွှေးကောက်ပွဲကိုရွှေ့ဆိုင်းဖို့အကြောင်းပြချက်ရှာစကားဟလိုက်တာပဲ။ပြီးခဲ့တဲ့လကရွှေးကောက်ပွဲအတွက်လူဦးရေစာရင်းကောက်ယူမယ့်လုပ်ငန်းစဉ်တွေကိုစတင်ခဲ့ပေမယ့်ပြင်းထန်တဲ့ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်မှုတွေနဲ့ရင်ဆိုင်ခဲ့ရတယ်။ရွှေးကောက်ပွဲလုပ်ဖို့အခြေအနေမကောင်းတာကြောင့်အကြောင်းပြချက်တစ်ခုရှာဖို့လိုနေပြီလေ။သူတို့ကောက်မယ့်သန်းခေါင်းစာရင်းဆိုတာလဲရွှေးကောက်ပွဲလိုပဲဖြစ်နိုင်မှာမဟုတ်ဘူး။နိုင်ငံတဝက်လောက်ကိုမထိန်းချုပ်နိုင်ပဲနဲ့သန်းခေါင်စာရင်းလဲကောက်လို့မရနိုင်ဘူး။ဒါဟာနိုင်ငံတကာကိုလိမ်ညာဖို့ကြိုးစားနေတာပဲ။

USရဲ့မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာBurmaActဥပဒေဟာမကြာမီမှာအသက်ဝင်လာမယ့်သဘောရှိတယ်။ဒီအချက်ကြောင့်ပဲတရုတ်ဟာသူ့နယ်စပ်တလျောက်ကတိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေနဲ့ဆက်တိုက်တွေ့ဆုံနေတယ်။ဘာလို့လဲဆိုတော့BurmaActထဲမှာEAOတွေကိုအကူအညီပေးဖို့ပါနေတယ်။ထိုအကူအညီတွေဟာတရုတ်ဩဇာခံEAOတွေလက်ထဲရောက်လာမှာကိုတရုတ်ကမလိုလားဘူး။ဒါကိုသတိကြီးကြီးနဲ့စောင့်ကြည့်နေတယ်။ဖြစ်နိုင်တာကတော့တရုတ်ဟာသူ့ဩဇာခံEAOတွေကိုမက်လုံးတချို့ပေးလာနိုင်တယ်။သဘောတူညီချက်တွေယူလာနိုင်တယ်။ထိုသဘောတူညီချက်တွေမှာတော်လှန်ရေးအတွက်ထိခိုက်ပါမပါတော့မသိသေးဘူး။ဥပမာစစ်ကောင်စီနဲ့တိုက်ပွဲတွေမဖော်ဆောင်ဖို့ပေါ့။ဒါကြောင့်တရုတ်ရဲ့ခြေလှမ်းတွေကိုသတိထားစောင့်ကြည့်ဖို့လိုနေပြီ။

စစ်အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေတွေအဖြစ်ထပ်တိုးကြေညာထားတဲ့စစ်ကိုင်းတိုင်းအရာတော်မြို့နယ်မှာတိုက်ပွဲတွေပြင်းထန်နေတယ်။စစ်သူပုန်တွေကရွာတွေဖက်ကိုအင်အားရှစ်ဆယ်ခန့်နဲ့စစ်ကြောင်းစထိုးပြီးမီးရှို့ခဲ့လို့ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေနဲ့တိုက်ပွဲတွေဖြစ်ပွားကာစစ်သူပုန်၃၀ကျော်သေဆုံးခဲ့တယ်။ဒါကြောင့်စစ်တပ်ဖက်ကလေကြောင်းပစ်ကူပေးကာရဟတ်ယာဉ်တွေနဲ့အင်အားဖြည့်တင်းလျက်ရှိတာကြောင့်အင်အား၃၀၀နီးပါးဖြစ်လာတယ်။စစ်သူပုန်တွေဟာကျေးရွာတွေထဲကအရပ်သားပြည်သူ၅၀နီးပါးကိုလဲလူသားဒိုင်းအဖြစ်ဖမ်းဆီးကာပြန်မလွတ်ပေးသေးဘူး။ဒီတိုက်ပွဲဟာအရာတော်မြို့နယ်ဖက်မှာအကြီးမားဆုံးတိုက်ပွဲလို့ပြောလို့ရတယ်။စစ်တပ်ဖက်ကလေကြောင်းပစ်ခတ်မှုကြောင့်အရပ်သားတွေထိခိုက်သေဆုံးမှုတွေရှိနေပေမယ့်လောလောဆယ်တော့အတိအကျမသိရသေးဘူး။

မနေ့ကဒဂုံဆိပ်ကမ်းမြို့နယ်ကဈေးတန်းကိုဖျက်စီးခဲ့တဲ့အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဟာဒီနေ့မှာလဲဆက်လက်ဖျက်စီးနေတယ်။မနေ့က၉၄ရပ်ကွက်ကဈေးတန်းကိုဖျက်စီးခဲ့ပြီးဒီနေ့မနက်ပိုင်းမှာလဲ၉၄ရပ်ကွက်ကဈေးဆိုင်တန်းတွေကိုပါဆက်လက်ဖျက်စီးနေတယ်။ဖြိုဖျက်ခံရတဲ့ဆိုင်တွေမှာလက်ဖက်ရည်ဆိုင်၊ဘီယာဆိုင်စတဲ့ဆိုင်ကြီးတွေပါပါဝင်နေတယ်။ဆိုင်ခန်းတွေကိုချက်ချင်းအမြန်ဖျက်ရလို့ဆိုင်ပိုင်ရှင်တွေနဲ့နေအိမ်ဖျက်ခံရသူတွေအတွက်အခန်းထပ်ငှားပြီးပစ္စည်းတွေရွှေ့ပြောင်းရတာကြောင့်ဆိုင်ခန်းနဲ့အိမ်ခန်းငှားခတွေမြင့်တက်နေပြီးမိသားစုတွေအများကြီးဒုက္ခရောက်နေကြတယ်။ စစ်ကိုင်းတိုင်းမှာလဲရွှေဘို၊အရာတော်နဲ့ဝက်လက်မြို့နယ်တွေကိုစစ်အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေတွေအဖြစ်စစ်ကောင်စီကထပ်တိုးကြေညာလိုက်တယ်။ဒါကြောင်းဒီလအတွင်းတနိုင်ငံလုံးမှာစစ်အုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေတွေအဖြစ်ကြေညာခံလိုက်ရတဲ့မြို့နယ်၄၀အထိရှိနေပါပြီ။

ရန်ကုန်တိုင်း၊ဒဂုံဆိပ်ကမ်းမြို့နယ်မှာတစ်နေ့ကဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ပစ်ခတ်မှုကလွတ်မြောက်လာခဲ့စစ်ကောင်စီခန့်အုပ်ချုပ်ရေးမှုးဦးဆောင်တဲ့စစ်တပ်နဲ့လူမိုက်တွေဟာရပ်ကွက်စျေးတန်းကိုဖျက်စီးခဲ့ပါတယ်။စစ်တပ်နဲ့လူမိုက်တွေဟာဓားတွေတုတ်တွေကိုင်ဆောင်ပြီးအင်အားအလုံးအရင်းနဲ့ဖျက်စီးသွားတာပါ။ဘူဒိုဇာတွေလဲပါလာလို့စျေးသည်တွေဟာဘာပစ္စည်းမှမယူနိုင်ပဲထွက်ပြေးကြရတယ်။ရပ်ကွက်စျေးကိုဖျက်စီးတဲ့အပြင်ရပ်ကွက်ထဲမှာအပြင်ထွက်နေသူတွေကိုပါရန်ပြုနှောက်ယှက်ကြသေးတယ်။ထိုရပ်ကွက်မှာပစ်ခတ်မှုဖြစ်ပွားပြီးနောက်စစ်တပ်ကလူငယ်သုံးဦးကိုလဲရိုက်နှက်ဖမ်းဆီးသွားသေးတယ်။စစ်သူပုန်တွေဟာPDFတွေကိုမနိုင်တိုင်းပြည်သူကိုမဲပြီးရန်ရှာမှုတွေကိုတနိုင်ငံလုံးမှာကျူးလွန်လျက်ရှိတယ်။

စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ရွှေဘိုမြို့နယ်ထူးကြီးရွာကိုမနေ့ကစစ်သူပုန်တွေမီးဝင်ရှို့ခဲ့တယ်။နေအိမ်၆၀၀လောက်ရှိတဲ့ထူးကြီးရွာဟာယက်ကန်းလုပ်ငန်းနဲ့အသက်မွေးတဲ့ရွာဖြစ်ပြီးနေအိမ်ပေါင်းလေးရာကျော်မီးရှို့ခံလိုက်ရသလိုစက်ရက်ကန်း၊လက်ရက်ကန်းစင်၂၀၀ကျော်ဟာလဲစစ်သူပုန်တွေမီးရှို့တဲ့အထဲပါသွားခဲ့တယ်။စစ်သူပုန်တွေဟာPDFတွေရှိတယ်ဆိုတဲ့အကြောင်းပြချက်နဲ့ရှို့သွားတာပဲ။မဟုတ်လဲထိုနယ်တွေမှာရွာစဉ်လှည့်ပြီးစစ်တပ်ကမီးရှို့နေကြပဲ။PDFကိုယှဉ်ပြီးတိုက်ဖို့မလွယ်တော့သူတို့နိုင်တဲ့ပြည်သူလောက်ကိုပဲမဲပြီးမီးရှို့သွားတာပါ။အဆိုပါရွာကရက်ကန်းစင်တွေမီးရှို့ခံလိုက်ရတာအတော်အထိနာတယ်။စက်ယက်ကန်းကသံပုံပဲကျန်တယ်။သစ်သားအိမ်တွေကပြာပုံပဲကျန်တယ်။စစ်သူပုန်တွေဟာထူးကြီးရွာတင်မကပဲအနီးအနားကကျေးရွာတွေကနေအိမ်တွေကိုပါမီးရှို့ခဲ့တယ်။အခုချိန်မှာစက်ရက်ကန်းတစ်စင်ကို၂၅သိန်းနဲ့လက်ရက်ကန်းတစ်စင်ကို၆သိန်းကျော်တန်ဖိုးရှိပါတယ်။အခုတော့ဒေသခံတွေဟာရှောင်ပြေးနေရပြီးပြန်လည်ထူထောင်ဖို့ခက်ခဲနေပါပြီ။ရက်ကန်းလုပ်ငန်းကိုပြန်လည်ထူထောင်ဖို့မပြောနဲ့၊အိမ်တောင်မှမနည်းပြန်ဆောက်ပြီးနေရမှာဖြစ်နေတော့ဒီအမွေအနှစ်လုပ်ငန်းကိုစွန့်ခွာပြီးတခြားမှာအလုပ်ထွက်လုပ်ရတဲ့သူတွေရှိလာလိမ့်မယ်။ဒီရက်ကန်းစင်တွေကိုပြန်ပြင်နိုင်တယ်ဆိုရင်တောင်မှစစ်တပ်ကနောက်တကြိမ်လာပြီးမီးမရှို့ဘူးလို့မပြောနိုင်ဘူးလေ။