အာဏာသိမ်း ဒိုင်ယာရီ

ပြည်ပမှာရောက်ရှိနေတဲ့မော်ဒယ်အလှမယ်ဟန်လေးကိုစစ်ကောင်စီကထိုင်းနိုင်ငံလေဆိပ်အထိလိုက်လံဖမ်းဆီးဖို့ကြိုးစားခဲ့တယ်။ဟန်လေးဟာ၂၀၂၁နှစ်ကနိုင်ငံတကာမယ်ရွှေးပွဲတစ်ခုမှာစစ်အာဏာသိမ်းမှုအကြောင်းကမ္ဘာကသိအောင်ဖော်ထုတ်ခဲ့သူတစ်ဦးဖြစ်တယ်။ထိုအချိန်ကတည်းကသူမဟာမြန်မာပြည်ကိုပြန်မလာခဲ့ဘူး။ဒါကြောင့်စစ်ကောင်စီကအငြိုးထားပြီးနိုင်ငံပြင်ပအထိလိုက်လံဖမ်းဆီးဖို့ကြိုးစားနေတာပါ။ အလှမယ်ဟန်လေးဟာဘန်ကောက်လေဆိပ်ကတဆင့်ကိုရီးယားကိုသွားမယ့်ခရီးစဉ်မှာထိုင်းလေဆိပ်ရဲတွေကထိန်းသိမ်းလိုက်ပြီးဗီယမ်နမ်ကိုပို့ဖို့ကြိုးစားတယ်။ဗီယမ်နမ်ကမှတဆင့်မြန်မာပြည်ကိုပြန်ခေါ်ဖို့စစစ်ကောင်စီကစီစဉ်ထားတာပါ။ဟန်လေးကဒါကိုလက်မခံပဲဘန်ကောက်လေဆိပ်မှာပဲUNHCRကိုအကူအညီတောင်းခံခဲ့တယ်။UNHCRကလဲချက်ချင်းကူညီပေးပြီးထိုင်းအာဏာပိုင်တွေကတဆင့်သူမကိုလွှဲပြောင်းယူခဲ့တယ်။ထိုင်းနိုင်ငံမှာလဲသူမဟာပြစ်မှုကျူးလွန်ခဲ့ခြင်းမရှိတဲ့အတွက်အဆင်ပြေသွားတယ်။အခုတော့ကနေဒါနိုင်ငံမှာနိုင်ငံရေးခိုလှုံခွင့်ရသွားပါပြီ။ UNHCRကဒီနေရာမှာတော့အားကိုးရပါတယ်။ရှေ့မှာလဲမြန်မာပြည်မှာဆက်နေလို့အဆင်မပြေတော့တဲ့နိုင်ငံရေးသမားတွေကိုတတိယနိုင်ငံပို့ဆောင်ပေးခဲ့တယ်။ဒါပေမယ့်ထိုင်းမြန်မာနယ်စပ်မှာနိုင်ငံရေးခိုလှုံခွင့်တောင်းထားသူတွေအများကြီးကျန်သေးတယ်လို့သိရတယ်။စစ်ကောင်စီကတော့သူတို့လက်လှမ်းမှီသလောက်တော်လှန်ရေးသမားတွေကိုဖမ်းဆီးဖို့ကြိုးစားနေတယ်။

ကယားပြည်နယ်မြို့တော်လွိုင်ကော်လေဆိပ်မှာဆင်းလာတဲ့ခရီးသယ်တင်လေယာဥ်တစ်စီးသေနတ်နဲ့အပစ်ခံလိုက်ရတယ်။လေယာဥ်ပေါ်ပါလာသူတစ်ကျည်ထိမှန်ဒဏ်ရာရသွားတယ်။ဘယ်အဖွဲ့အစည်းကပစ်တာလဲ၊လေပေါ်မှာရှိနေတုန်းအပစ်ခံရတာလား၊မြေပြင်ရောက်မှအပစ်ခံရတာလားရှင်းရှင်းလင်းလင်းမသိရဘူး။ကယားပြည်နယ်မှာKNDFတွေကနယ်မြေအတော်များများတွေကနယ်မြေအတော်များများကိုစိုးမိုးထားတော့စစ်ကောင်စီကသူပုန်တွေလုပ်တာပါလို့လွှဲချတယ်။ဒါပေမယ့်လွိုင်ကော်လေဆိပ်ပတ်ဝန်ကျင်တစ်ခုလုံးကိုစစ်တပ်ကလုံခြုံရေးတင်းကျပ်ထားတယ်။ယုတ္တိကျကျတွေးကြည့်ရင်လဲလေပေါ်မှာရှိနေတဲ့လေယာဥ်ကိုသေနတ်နဲ့ထိမှန်အောင်ပစ်နိုင်ဖို့လုံးဝမဖြစ်နိုင်ဘူး။မြေပြင်ရောက်မှအပစ်ခံရရင်တော့စစ်တပ်ကသူ့လေယာဥ်သူပစ်တာပဲဖြစ်မှာပဲ။ပီးရင်ခရီးသယ်တင်လေယာဥ်ကိုသူပုန်တွေပစ်ပါတယ်ဆိုပြီးဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့တွေကိုနာမည်ဖျက်ဖို့လုပ်ကြံတာပဲဖြစ်နိုင်တယ်။စစ်ကောင်စီဟာယုတ်မာရိုင်းစိုင်းတဲ့နည်းလမ်းပေါင်းစုံသုံးပြီးတော်လှန်ရေးကိုနာမည်ဖျက်မှေးမိန်သွားအောင်လုပ်ဖို့အမျိုးမျိုးကြိုးစားနေတယ်။

NLDအစိုးရလက်ထက်ကသြစတေးလျနိုင်ငံသားစီးပွားရေးအကြံပေးပါမောက္ခရှောင်တာနယ်ကိုစစ်ကောင်စီကဖမ်းဆီးအမှုဆင်ပြီးအခုထောင်ဒဏ်သုံးနှစ်ချမှတ်လိုက်တယ်။မစ္စတာရှောင်တာနယ်ဟာဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ရင်းနှီးသူတစ်ဦးဖြစ်ပြီးNDLအစိုးရလက်ထက်တလျောက်လုံးတန်ဖိုးရှိတဲ့စီးပွားရေးဆိုင်ရာအကြံဉာဏ်တွေအများကြီးပေးခဲ့တယ်။ဒါပေမယ့်သူ့ကြောင့်စစ်တပ်ပိုင်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းကြီးတချို့အထိနာခဲ့လို့အခုချိန်မှာစစ်ကောင်စီကအငြိုးထားပြီးအပစ်မရှိပဲဖမ်းဆီးထောင်ချလိုက်တာပဲ။ဒီကိစ္စနဲ့ပတ်သက်ပြီးသြစတေးလျအစိုးရကသူ့ကိုပြန်လွတ်ပေးဖို့တောင်းဆိုနေတာကလွဲပြီးစစ်ကောင်စီကိုဘာမှမရေးမယူခဲ့ဘူး။သြစတေးလျအစိုးရရဲ့ပျော့ညံ့မှုကြောင့်စစ်ကောင်စီကလုပ်ချင်တိုင်းလုပ်နေတာဖြစ်တယ်။ဒါတောင်အခုချိန်ထိစစ်ကောင်စီကိုပိတ်ဆို့အရေးယူမှုတွေမပြုလုပ်သေးဘူး။စစ်ကောင်စီကတော့သူ့ကိုဆန့်ကျင်နေတဲ့နိုင်ငံတွေရဲ့နိုင်ငံသားတွေကိုလူမိုက်ဆန်ဆန်ပြန်ပေးဆွဲတဲ့သဘောနဲ့မတရားဖမ်းဆီးလျက်ရှိတယ်။

အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီလက်အောက်မှာရှိတဲ့ စစ်တပ်၊ ရဲ၊ ယာဉ်ထိန်း၊ ထွေအုပ်အပါအဝင် ဌာနဆိုင်ရာတွေက ဧရာဝတီတိုင်းအတွင်းက မြို့နယ်အများအပြားမှာ ပြည်သူတွေ ယာဉ်စည်းကမ်း၊ လမ်းစည်းကမ်းလိုက်နာရေးခေါင်းစဉ်နဲ့ ဒေသခံတွေရဲ့ ကား၊ ဆိုင်ကယ်နဲ့ စက်ဘီး၊ ဆိုက္ကားပါမကျန် တွေကို ဖမ်းဆီးစစ်ဆေးတာတွေ ပြုလုပ်နေတယ်။ စစ်ကောင်စီလက်အောက်က...

ကရင်ပြည်နယ်ဘက်မှာတော့ဒီရက်ပိုင်းထဲစစ်ကောင်စီတပ်စခန်းသုံးခုလောက်ကိုKNUကဆက်တိုက်တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်နေတယ်။မနေ့ကဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ဘုရားသုံးနယ်စပ်ဂိတ်နားကစခန်းသိမ်းတိုက်ပွဲမှာဆိုစစ်တပ်ဘက်ကဒုတပ်ရင်းမှုးတစ်ဦးပါသေဆုံးသွားတယ်။အရင်ကတိုက်ပွဲတွေကမြဝတီနယ်စပ်ဂိတ်နားကကော့ကရိတ်မြို့နယ်မှာသာဖြစ်ပွားခဲ့ပေမယ့်အခုနောက်ထပ်ထိုင်းမြန်မာနယ်စပ်ဂိတ်တစ်ခုဖြစ်တဲ့ဘုရားသုံးဆူဂိတ်ဘက်ကိုပြန့်နှံလာပြီ။ ဥကရစ်ထစခန်းသိမ်းတိုက်ပွဲမအောင်မြင်ပြီးနောက်သုံးလကျော်ခန့်မှာKNUကစခန်းသိမ်းတိုက်ပွဲတွေပြန်လည်ဖော်ဆောင်လာတာတယ်။ဒီရက်ပိုင်းဖြစ်တဲ့တိုက်ပွဲတွေမှာစစ်တပ်ဖက်ကလေကြောင်းပစ်ကူလဲမပေးနိုင်တော့တာတွေ့ရတယ်။ကရင်ပြည်နယ်ထဲအသစ်ပြောင်းလာတဲ့တပ်မ၄၄ကတပ်မမှုးလဲသူ့တပ်မမှာလူအင်အားအကျအဆုံးရောလက်နက်အင်အားအဆုံးအရှုံးပါများနေလို့နေပြည်တော်မှာအစစ်ဆေးခံနေရတယ်။မနှစ်ကဒီဇင်ဘာလမှာစစ်တပ်ကလေးလေကော်မှာစတင်ထိုးစစ်ဆင်ပြီးကရင်ပြည်နယ်ထဲစစ်မျက်နှာစဖွင့်ပြီးအခုတစ်နှစ်နီးပါးကြာလာတဲ့အချိန်မှာတော့စစ်တပ်ကခံစစ်သက်သက်ဖြစ်သွားပြီ။  

မနေ့ကရခိုင်ပြည်နယ်စစ်တွေမြို့ကိုဆေးဝါးပစ္စည်းတွေပို့စရာရှိလို့အဝေးဂိတ်ကိုသွားတယ်။ဒါပေမယ့်ရခိုင်ဘက်သွားတဲ့အဝေးပြေးကားလိုင်းတွေအကုန်ဆေးဝါးပစ္စည်းအတင်မခံကြဘူး။စစ်ကောင်စီကပိတ်ပင်ထားတယ်ပြောကြတယ်။ရခိုင်ပြည်နယ်ရဲ့မြို့တော်ဖြစ်တဲ့စစ်တွေကိုတောင်ဆေးဝါးတွေပို့မရဘူးဆိုရင်ရခိုင်ပြည်နယ်တစ်ခုလုံးအတွက်ဘယ်လိုလုပ်ကြမလဲ။ကြားရသလောက်တော့စစ်ကောင်စီဟာရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်းကုန်စည်စီးဆင်းမှုကိုတင်းကျပ်ကန့်သတ်မှုတွေပိုမိုလုပ်ဆောင်လာတယ်။တိုက်ပွဲတွေဒီထက်ပိုပြီးပြင်းထန်လာရင်ရခိုင်ပြည်နယ်တစ်ခုလုံးကိုဖြတ်လေးဖြတ်လုပ်လာလိမ့်မယ်။ရခိုင်မှာစစ်တပ်ကအခြေအနေမကောင်းဘူးလေ။အခုတောင်တိုက်ပွဲတွေသိပ်မပြင်းထန်သေးတဲ့ကျောက်တော်နဲ့ကျောက်ဖြူမြို့တွေကစစ်ကောင်စီတပ်သားလေးဆယ်ကျော်အေအေထံလက်နက်ချလာကြတယ်။ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက်ကလဲသူ့နယ်မြေထဲနောက်တစ်ခါကျည်ကျရင်လက်တုန့်ပြန်တော့မယ်လို့ပြောလိုက်ပြီ။လာမယ့်ပွင့်လင်းရာသီမှာအခြေအနေတွေဒီထက်ပိုဆိုးလာလိမ့်မယ်။

ရန်ကုန်မှာအငြိမ်းစားဗိုလ်ချုပ်တစ်ဦးကိုUGတွေကလုပ်ကြံလိုက်တယ်။လုပ်ကြံခံရသူဟာဒုကာချုပ်စိုးဝင်းရဲ့ဆရာအရင်းဖြစ်ပြီးအာဏာသိမ်းမှုကိုပေါ်တင်ထောက်ခံခဲ့သူတစ်ဦးဖြစ်တယ်။ဒါဟာမိုင်တယ်ကအကြီးတန်းအရာရှိနဲ့ဗဟိုဘဏ်ဒုဥက္ကဌပြီးနောက်စစ်အုပ်ထဲကနောက်ထပ်အကောင်ကြီးကြီးနောက်တစ်ယောက်လုပ်ကြံခံရခြင်းပဲ။ဒါပေမယ့်အခုချိန်ထိစစ်အုပ်စုရဲ့အတွင်းစည်းကသူတွေကိုပစ်မှတ်မထားနိုင်သေးဘူး။ဒါပေမယ့်လဲအခုဖြစ်ရပ်ကြောင့်သူတို့အသိုင်းအဝိုင်းမှာသွေးပျက်နေကြတယ်။တချို့ဗိုလ်ချုပ်တွေဆိုရန်ကုန်ကနေနေပြည်တော်ပြောင်းကုန်ကြပြီ။စစ်အုပ်စုရုံးစိုက်ရာနေပြည်တော်မှာလဲလမ်းဆုံလမ်းခွတွေမှာဘန်ကာတွေဆောက်နေကြပြီ။မြို့အဝင်အထွက်ဂိတ်တွေမှာလဲအရင်ကထက်ပိုပြီးတင်းကျပ်ထားတယ်။နေပြည်တော်မှာတိုက်ခိုက်ခံရမှုတွေမရှိသလောက်ဖြစ်ပေမယ့်ဘန်ကာတွေဆောက်နေတာကြောင့်သူတို့ဘယ်လောက်သွေးပျက်နေတယ်ဆိုတာသိသာတယ်။အထက်ကပြောခဲ့သလိုပဲနောင်မှာစစ်အုပ်စုအတွင်းစည်းထဲကထိပ်တန်းအရာရှိတွေကိုပစ်မှတ်ထားနိုင်မယ်ဆိုရင်သူတို့ပိုပြီးသွေးပျက်လာလိမ့်မယ်။

ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံကြီးကတော့ပြီးဆုံးသွားခဲ့ပါပြီ။ဒီနှစ်မှာလဲမနှစ်ကလိုပဲမြန်မာနဲ့အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံဟာနိုင်ငံကိုယ်စားပြုခွင့်ကိုချန်လှပ်ဆိုင်းငံထားခဲ့တယ်။ဘယ်သူမှညီလာခံမှာမိန့်ခွန်းပြောခွင့်မရခဲ့ဘူး။ဒီပုံအတိုင်းဆိုUNဟာနောက်နှစ်တွေမှာလဲဒီတိုင်းဆက်သွားလိမ့်မယ်။ဦးကျော်မိုးထွန်းဟာUNသံအမတ်ကြီးအဖြစ်ဆက်ရှိနေပေမယ့်NUGကိုယ်စားမြန်မာနိုင်ငံကိုယ်စားပြုခွင့်မရရှိခဲ့ဘူး။ဒီအနေအထားအတိုင်းသာဆိုရင်မြန်မာပြည်တော်လှန်ရေးအတွက်UNကဘာမှသုံးစားလို့ရမှာမဟုတ်ဘူး။ ဒီနှစ်ညီလာခံမှာတော့နိုင်ငံတကာခေါင်းဆောင်တချို့ဟာသူတို့ရဲ့မိန့်ခွန်းတွေမှာမြန်မာပြည်အရေးထည့်သွင်းပြောကြားသွားတယ်။အမေရိကန်၊မလေးရှားနဲ့အရှေ့တီမောခေါင်းဆောင်တွေကမြန်မာပြည်ကိုပစ်မထားဖို့ပြောသွားတယ်။ဒါပေမယ့်လဲအခုလောလောဆယ်မှာယူကရိန်းအရေးကရှေ့ရောက်နေတဲ့အတွက်မြန်မာအရေးကိုတော့မှေးမှိန်နေဆဲပဲ။ယူကရိန်းကိုထောက်ပံတာတွေရဲ့အစွန်းထွက်ပမာဏလေးလောက်ရရင်ကိုမြန်မာပြည်နွေဦးတော်လှန်ရေးကအခြေအနေအတော်ကောင်းသွားမယ်။  

စစ်ကောင်စီဟာတိုင်းရင်းလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေကိုငြိမ်းရေးဆွေးနွေးဖို့ဒုတိယအကြိမ်ကမ်းလှမ်းလာတယ်။ပထမအကြိမ်တုန်းကလဲမြေပြင်တကယ်တိုက်ပွဲတွေဖြစ်ပွားနေတဲ့EAOအဖွဲ့ကြီးတွေတစ်ဖွဲ့မှမတက်ကြဘူး။ဒီတကြိမ်မှာလဲထိုနည်းလည်းကောင်းပဲ။အဖွဲ့ကြီးတွေထဲကစစ်ကောင်စီနဲ့အပစ်ရပ်ထားတဲ့RCSS UWSAဝအဖွဲ့နဲမြောက်ပိုင်းမိုင်းလားအဖွဲ့တို့သာထပ်မံတက်ရောက်ကြတယ်။RCSSကရှမ်းပြည်နယ်မှာတခြားလက်နက်အဖွဲ့တွေနဲ့စစ်ရေးတင်းမာမှုတွေရှိနေလို့သူ့ကိုယ်ကျိုးအတွက်စစ်ကောင်စီကိုပြန်လည်ချဥ်းကပ်တာဖြစ်ပြီးကျန်တဲ့နှစ်ဖွဲ့ကတော့ဒီလိုအချိန်မျိုးမှာကိုယ်ပိုင်နယ်မြေကိုအတိအလင်းတောင်းဖို့ရောက်ရှိလာတာဖြစ်တယ်။ထိုထဲမှာမှအင်အားအကြီးဆုံးဝအဖွဲ့ကိုပြည်နယ်အဆင့်ထိပေးဖို့စစ်ကောင်စီကအချိုသတ်ထားတယ်။ပြည်နယ်ပေးမယ်ဆိုပေမယ့်၂၀၀၈အခြေခံဥပဒေအတိုင်းသာသွားမှာမို့တကယ်ဖြစ်လာဖို့ဝေးနေဦးမှာပဲ။ စစ်ကောင်စီဟာသူနဲ့တိုက်ပွဲမဖြစ်ပွားသေးတဲ့EAOအဖွဲ့ကြီးတွေကိုတတ်နိုင်သမျှအခွင့်အရေးတွေပေးမယ်လို့ပြောဆိုနေပေမယ့်တကယ်တန်းကရှေ့တမျိုးနောက်ကွယ်တစ်မျိုးပြောဆိုနေတာသာဖြစ်တယ်။ဖယ်ဒရယ်ပေးမယ်ပြောပြီးနောက်ပိုင်းဖြစ်သင့်ဖြစ်ထိုက်တဲ့ဖက်ဒရယ်သာပေးမယ်ဆိုပြီးဖြစ်သွားပြန်တယ်။ဒါတောင်တကယ်လက်တွေ့ဘာမှလုပ်ပေးသေးတာမဟုတ်ဘူး။သူ့ရဲ့ရည်ရွယ်ချက်ကစစ်မျက်နှာတွေထပ်မဖွင့်ရအောင်ရသလောက်အချိုသတ်ထားတဲ့သဘောပဲ။ဒါကြောင့်ဘယ်တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ကမှစစ်ကောင်စီကိုယုံကြည်လာမှမဟုတ်ဘူး။ ဒီအချိန်မှာNUGဘက်ကဖဒရယ်အရေးနဲ့ပတ်သတ်ပြီးတိကျတဲ့လမ်းပြမြေပုံတစ်ခုထုတ်ပြန်သင့်တယ်။ထိုလမ်းပြမြေပုံပေါ်မူတည်ပြီးEAO တွေကိုပိုဆွဲဆောင်နိုင်လိမ့်မယ်။ပြောမယ့်သာပြောရတယ်၊တကယ်တော့NUGလဲဖက်ဒရယ်အရေးနဲ့ပတ်သတ်ပြီးဆင်ကန်းတောတိုးပါပဲ။

မွန်ပြည်နယ်နဲ့ပဲခူးတိုင်းအစပ်စစ်တောင်းတံတားနားကတိုးဂိတ်မှာစစ်ကောင်စီကXray စက်ကြီးတွေနဲ့ဖြတ်သန်းသမျှမော်တော်ယာဥ်တွေအားလုံးကိုအသေးစိတ်စစ်ဆေးနေလို့နေ့စဥ်နဲ့အမျှယာဥ်ကြောတွေပိတ်ဆို့နေပြီးကားတန်းရှည်ကြီးဖြစ်နေတယ်။ကရင်ပြည်နယ်ထဲကလက်နက်တွေပဲခူးနဲ့ရန်ကုန်ဘက်ရောက်လာမှာစိုးလို့အခုလိုအသေးစိတ်စစ်ဆေးနေတာဖြစ်တယ်။စစ်ကောင်စီကရှေ့နောက်မကြည့်ပဲလုပ်ချင်ရာလုပ်နေတာကြောင့်ကုန်စည်စီးဆင်းမှုတွေနှေးကွေးကုန်ပြီးခရီးသွားတွေအကုန်ဒုက္ခရောက်ကုန်တာပေါ့။ ရန်ကုန်မန္တလေးအမြန်လမ်းမပေါ်မှာလဲထိုနည်းတူပဲ။စစ်ဆေးရေးဂိတ်တွေများပြားစွာချထားတာကြောင့်အမြန်လမ်းမှာအရင်လိုမြန်မြန်ဆန်ဆန်မသွားနိုင်ကြတော့ဘူး။ထိုဂိတ်တွေမှာစစ်ကောင်စီတပ်သားတွေကဆက်ကြေးသဘောမျိုးငွေကြေးတောင်းခံမှုတွေလဲရှိနေတယ်။စစ်အုပ်စုကတော့ပြည်သူကိုနည်းမျိုးစုံနဲ့ဓားမြတိုက်နေတော့တာပါပဲ။