အာဏာသိမ်း ဒိုင်ယာရီ

စစ်တပ်ဟာတနိုင်ငံလုံးစစ်မျက်နှာပေါင်းများစွာရင်ဆိုင်နေရချိန်မှာကယားပြည်နယ်နဲ့ချင်းပြည်နယ်ကိုကြီးမားတဲ့စစ်ဆင်ရေးတွေလုပ်နိုင်တဲ့အကြောင်းရင်းတွေတော့ရှိလိမ့်မယ်။အကြမ်းဖက်စစ်တပ်ဟာနယ်မြေတစ်ခုကိုအင်အားထောင်ချီသုံးပြီးစစ်ဆင်ရေးတွေမလုပ်နိုင်တာအတော်ကြာခဲ့ပြီ။သူတို့ဟာစစ်မျက်နှာတိုင်းလိုလိုမှာခံစစ်ပုံစံသာရင်ဆိုင်နေခဲ့တာပါ။ ဒါပေမယ့်ဒီနှစ်ဆန်းပိုင်းမှာတရုတ်ကိုယ်စားလှယ်အသစ်မြန်မာပြည်ကိုရောက်လာတယ်။စစ်ကောင်စီနဲ့တွေ့တဲ့အပြင်တရုတ်ဩဇာခံမြောက်ပိုင်းတိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေနဲ့လဲလွန်းပြန်ထိုးပြီးတွေ့ဆုံခဲ့တယ်။ထိုတွေ့ဆုံမှုတွေကနေစစ်ကောင်စီနဲ့မြောက်ပိုင်းတိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တွေကြားမှာသဘောတူညီချက်တစ်ချို့ရခဲ့တယ်။အဲ့ဒါကတွေထဲကတစ်ခုကတရုတ်နယ်စပ်မှာတိုက်ပွဲတွေမဖော်ဆောင်ရဘူးဆိုတာပဲ။တရုတ်နယ်စပ်မှာအလွတ်သဘောငြိမ်းချမ်းရေးယူလိုက်သလိုဖြစ်တဲ့အတွက်အင်အားလိုအပ်နေတဲ့စစ်တပ်အတွက်အသက်ရှုပေါက်ရသွားတယ်။ နယ်စပ်ကတပ်တချို့ကိုထုတ်နုတ်ပြီးစစ်တပ်ကိုအကြီးအကျယ်ခြိမ်းခြောက်နေတဲ့နယ်မြေတွေကိုစစ်ဆင်ရေးကြီးတွေပြန်လုပ်ဖို့ပြင်ဆင်တော့တာပဲ။အခုဆိုရင်ချင်းပြည်နယ်နဲ့ကယားပြည်နယ်ဖက်ကိုအင်အားအလုံးအရင်းနဲ့နယ်မြေရှင်းလင်းဖို့လုပ်နေပြီ။တခြားဘယ်ဒေသတွေပါလာဦးမလဲဆိုတာတော့မသိသေးဘူး။ဘာပဲဖြစ်ဖြစ်ဒေသခံလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေကလဲငြိမ်နေမှာမဟုတ်တဲ့အတွက်ဒီနှစ်နွေရာသီမှာတိုက်ပွဲတွေပိုမိုပြင်းထန်လာနိုင်တယ်။

စစ်တပ်ဟာကယားပြည်နယ်သာမကချင်းပြည်နယ်ကိုလဲအခုရက်ထဲမှာကြီးမားတဲ့စစ်ဆင်ရေးတွေလုပ်ဖို့ပြင်ဆင်နေတယ်လို့သိရတယ်။ချင်းပြည်နယ်ကိုစစ်အင်အားဖြည့်ဖို့အတွက်မကွေးတိုင်းပခုက္ကူမြို့ထဲမှာစစ်အင်အားများစွာစုစည်းနေပြီးချင်းတောင်ဖက်ကိုစစ်ကား၁၀၀စီးခန့်တက်လာလိမ့်မယ်လို့ခန့်မှန်းရတယ်။စစ်တပ်ဟာချင်းပြည်နယ်ဖက်ကိုစစ်ယာဉ်တန်းတွေနဲ့အင်အားမဖြည့်နိုင်တော့တာအတော်ကြာခဲ့ပြီ။ဒါကြောင့်ချင်းပြည်နယ်ဖက်မှာသူတို့ဟာမြို့တွေပေါ်မှာလောက်သာနယ်မြေစိုးမိုးနိုင်တော့ပြီးကျန်နေရာတွေကိုတော်လှန်ရေးအဖွဲ့ကစိုးမိုးနိုင်နေပြီ။ဒါကိုချေဖျက်ဖို့အတွက်ဒီနှစ်ပွင့်လင်းရာသီမှာချင်းပြည်နယ်ကိုအင်အားဖြည့်ဖို့လုပ်ဆောင်နေတာဖြစ်မယ်။ချင်းပြည်နယ်ကိုစစ်ယာဉ်တန်းတွေတက်လာမယ်ဆိုရင်တော့စစ်သူပုန်အတွက်အရင်အခေါက်တွေထပ်များစွာခက်ခဲနိုင်တယ်။တော်လှန်ရေးအဖွဲ့တွေကဧည့်ခံဖို့အဆင်သင့်ပဲလေ။

ကယားပြည်နယ်မှာစစ်ကောင်စီကပြီးခဲ့တဲ့လကတည်းကစစ်အင်အားဖြည့်တင်းမှုတွေလုပ်နေပါတယ်။ဒီလထဲမှာတော့ကကယားပြည်နယ်တစ်ခုလုံးကိုအင်အား၁၅၀၀လောက်ရှိတဲ့စစ်ကြောင်း၅ကြောင်းခွဲပြီးထိုးစစ်တင်နေပါပြီ။စစ်ကောင်စီဟာမနှစ်ကလဲဖေဖော်ဝါရီလလောက်မှာထိုးစစ်ကြီးတစ်ခုဆင်နွဲခဲ့တယ်။အဲ့တုန်းကတော်လှန်ရေးအဖွဲ့တွေဖက်ကတစ်လခန့်ကြာအောင်ခုခံနိုင်ခဲ့ပေမယ့်နောက်ပိုင်းမှာနန်းမယ်ခုံလိုထိန်းချုပ်ဒေသတချို့ကိုလက်လွှတ်ခဲ့ရတယ်။အခုတစ်နှစ်အကြာမှာနောက်ထပ်ထိုးစစ်ကြီးတစ်ခုကယားပြည်နယ်ကိုစစ်တပ်ကပြုလုပ်လာခဲ့ပြန်ပြီ။ဒါပေမယ့်တော်လှန်ရေးအဖွဲ့တွေဖက်မှာတော့မနှစ်ကထပ်လက်နက်အင်အားပိုတောင့်တင်းလာခဲ့ပြီ။စစ်တပ်ရဲ့စစ်ဆင်ရေးတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီးဒေသတွင်းအဖွဲ့တွေအချင်းချင်းဆွေးနွေးသဘောတူညီချက်တွေရပြီးပြီလို့လဲသိရတယ်။ကယားပြည်နယ်ထဲမှာပွဲတွေကတော့ကြည့်ကောင်းဦးမယ်ထင်တယ်။

NUGနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဒေါ်ဇင်မာအောင်ဟာအမေရိကန်နဲ့ဗြိတိန်တို့ကခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ဆက်တိုက်ဆိုသလိုတွေ့ဆုံလျက်ရှိတယ်။အမေရိကန်ဘက်ကပြောသွားတဲ့စကားတစ်ခွန်းကတော့စိတ်ဝင်စားဖို့ကောင်းတယ်။နောက်တနှစ် (၂၀၂၄) ကျရင် မြန်မာအကြောင်းပြောကြတဲ့အခါ "ဒီမိုကရေစီလမ်းကြောင်း" အကြောင်းကိုပဲ ပြောကြရတော့မယ်ထင်တယ်။ ပြည်သူတွေကို ရက်ရက်စက်စက်နှိပ်စက်နေခဲ့တဲ့ စစ်အုပ်စုအကြောင်းပြောဖို့ မလိုတော့ဘူး ထင်ပါတယ် တဲ့။ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး၏ အထူးအကြံပေးပုဂ္ဂိုလ် ဒဲရက်ချိုလေးပြောသွားတာပါ။ အမေရိကန်ဘက်က ပြောနေတာ၂ ခါတောင် ရှိသွားပြီ...

အမေရိကန်နိုင်ငံမြို့တော်ဝါရှင်တန်မှာNUGကိုယ်စားလှယ်ရုံးတရားဝင်ဖွင့်လှစ်လိုက်တယ်။တရားဝင်အစိုးရတစ်ရပ်အဖြစ်အသိအမှတ်ပြုဖို့NUGဘက်ကတောင်းဆိုမှုတွေကိုအမေရိကန်ဘက်ကတဖြည်းဖြည်းလိုက်လျောမှုတွေရှိလာတယ်။အရင်ကတည်းကနိုင်ငံကြီးတချို့မှာNUGကိုယ်စားလှယ်ရုံးတွေဖွင့်ခွင့်ရထားပေမယ့်အမေရိကန်မှာတော့အခုမှဖွင့်လှစ်ခွင့်ရတာဖြစ်တယ်။ဒါကြောင့်ဒီနှစ်ထဲမှာNDAAအပါအဝင်အမေရိကန်ရဲ့အကူအညီတွေကိုကျိန်းသေပေါက်ရလာဖို့ရှိမယ်။UNမှာလဲလုံခြုံရေးကောင်စီရဲ့မြန်မာ့အရေးဆုံးဖြတ်ချက်တွေကိုစစ်ကောင်စီလိုက်နာမှုရှိမရှိက်ုမတ်လအတွင်းသုံးသပ်မယ်တဲ့။တကယ်တော့အခုချိန်ထိထိုဆုံးဖြတ်ချက်တွေကိုစစ်ကောင်စီကတစ်ခုမှလိုက်နာခဲ့ခြင်းမရှိသေးပါဘူး။UNSCကသုံးသပ်ပီးရင်ဘယ်လိုအရေးယူမှုမျိုးတွေလုပ်မလဲစောင့်ကြည့်ရမှာပဲ။

၂၀၂၃ဇန်နဝါရီလနဲ့အခုဖေဖော်ဝါရီလဆန်းပိုင်းမှာပဲတော်လှန်ရေးအဖွဲ့တွေဖက်ကစစ်ရေးအရှိန်မြှင့်တိုက်ခိုက်မှုတွေသိသိသာသာဖြစ်လာတာတွေ့ရတယ်။ပြီးခဲ့တဲ့လကကရင်ပြည်နယ်ထဲမှာပြင်းထန်တဲ့တိုက်ပွဲတွေအများဆုံးဖြစ်ပေါ်ခဲ့တယ်။အထူးသဖြင့်ကော့ကရိတ်၊ဘုရားသုံးဆူ၊ကျုံဒိုးဒေသတွေမှာပေါ့။မြို့ပေါ်တိုက်ပွဲတွေတပ်ရင်းတွေကိုသိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့တဲ့အထိပြင်းထန်ခဲ့တယ်။ဒီလထဲလဲလအစမှာတင်စစ်တပ်ဖက်ကရဟတ်ယာဉ်တစ်စင်းကိုပစ်ချနိုင်ခဲ့ပြီးချင်းပြည်နယ်မှာလည်းထန်တလန်မြို့ကိုသိမ်းပိုက်နိုင်လုနီးပါးပဲ။မနေ့ကNUGရဲ့ထုတ်ပြန်ချက်အတိုင်းဆိုရင်စစ်ကိုင်းတိုင်းထဲမှာလဲရဲစခန်းတွေပျူစောထီးအခြေစိုက်ရွာတွေကိုစစ်တပ်ဖက်ကလက်လွှတ်နေရပြီ။အရင်ကဆိုရင်ထိုကဲ့သို့အားတက်စရာတိုက်ပွဲသတင်းတွေကြားရခဲပေမယ့်အခုတော့မကြာမကြာကြားလာရပြီ။ဒါပေမယ့်ဒါဟာအခုမှအစပဲရှိသေးတယ်။အောင်ပွဲရဖို့ဆိုရင်တော့ဒီထပ်ပိုပြီးအများကြီးကြိုးစားဖို့လိုသေးတယ်။

စစ်ကိုင်းတိုင်းထဲကစစ်ရေးပစ်မှတ်၁၆ခုကိုမဟာဗျူဟာကျကျဟန်ချက်ညီညီတိုက်ခိုက်နိုင်ခဲ့တယ်လို့NUGကထုတ်ပြန်ကြေငြာလိုက်တယ်။‌ထိုစစ်ရေးပစ်မှတ် ၁၆ ခုမှာ ကန့်ဘလူမြို့နယ်တွင် ကိုးတောင်ဘို့အထိုင်စခန်း၊စံပယ်နသာ အထိုင် ရဲစခန်း၊ စိန်နားကျေးရွာပျုစောထီးအထိုင်စခန်း၊ ကောလင်း မြို့နယ်တွင် ကောလင်းမြို့နယ်အထွေထွေ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးရုံးရှိ ရန်သူ့တပ်များ၊ တန့်ဆည်မြို့နယ်တွင် အင်္ကုက္ကားကျေးရွာ ပျူစောထီးအထိုင်စခန်း၊ မုံရွာမြို့နယ်တွင် ကျောက်ကြီးတောင် တာဝါတိုင်အထိုင် စခန်း၊...

စစ်အာဏာသိမ်းမှုကြောင့်နိုင်ငံရေးမတည်ငြိမ်မှုတွေနဲ့ရင်ဆိုင်နေရတဲ့မြန်မာနိုင်ငံလူဦးရေသုံးပုံတစ်ပုံနီးပါးဟာအကူအညီတွေလိုအပ်နေတယ်လို့ကုလသမဂ္ဂကပြောလိုက်တယ်။တိုက်ပွဲတွေကြောင့်စစ်ဘေးရှောင်တွေဟာတောထဲတောင်ထဲတွေမှာနေထိုင်ကြရကာအာဏာသိမ်းပြီနောက်စစ်ဘေးရှောင်အရေအတွက်ဟာ၁သန်းခွဲနီးပါအထိရှိလာပါပြီ။ဒီအရေအတွက်မှာအာဏာမသိမ်းခင်ကတည်းကရှိနေခဲ့တဲ့စစ်ဘေးရှောင်တွေမပါသေးဘူး။ထိုစစ်ဘေးရှောင်တွေဟာအကူအညီလုံးဝမရရှိပဲဖြစ်သလိုနေထိုင်နေရတယ်။ကုလသမဂ္ဂကအကူအညီတွေဟာစစ်ကောင်စီကတဆင့်သွားနေရတာဖြစ်တဲ့အတွက်တကယ်လိုအပ်တဲ့နေရာတွေကိုမရောက်ပဲထိုအဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့စစ်ကောင်စီရဲ့အိတ်ထဲကိုသာရောက်သွားတယ်။ကုလသမဂ္ဂဆိုတာစစ်ဘေးရှောင်အကူအညီတွေအတွက်တောင်သုံးစားမရပါဘူး။ပြည်သူတွေဟာအချင်းချင်းဖေးမကူညီမှုတွေနဲ့ဆက်လက်ရှင်သန်နေကြရတယ်။

အကြမ်းဖက်စစ်တပ်ကပြည်သူတွေကိုခေါင်းဖြတ်သတ်ဖြတ်ခြင်း၊အမျိုးသမီးများကိုမုဒိန်းကျင့်ခြင်း၊အရပ်သားများကိုလက်နက်ကြီးဖြင့်တိုက်ခိုက်ခြင်းအပါအဝင်အစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်မှုတွေကိုအရှိန်မြင့်လုပ်ဆောင်လာတယ်။မတ်လ၁ရက်နေ့ကတာတိုင်ရွာဖြစ်စဉ်ကအထင်ရှားဆုံးပဲ။စုစုပေါင်းပြည်သူ၁၇ဦးအထိအစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်ခံလိုက်ရတယ်။အဆိုပါဖြစ်စဉ်အပြင်တနိုင်ငံလုံးမှာစစ်တပ်ရဲ့အကြမ်းဖက်သတ်ဖြတ်မှုတွေအများကြီးကျန်သေးတယ်။ မနေ့ကတင်တနင်္သာရီတိုင်းလောင်းလုံမြို့နယ်၊အောက်ကျောက်ဝပ်ကျေးရွာကိုစစ်တပ်ကဝင်ရောက်စီးနင်းပြီးပြည်သူ၅ဦးကိုသတ်ဖြတ်ကာနေအိမ်တွေကိုမီးရှို့သွားတယ်။စစ်ကိုင်းတိုင်းရေဦးမြို့မှာလဲကျေးရွာစာသင်ကျောင်းမှာလုံခြုံရေးစောင့်ပေးနေတဲ့LocalPDFငါးဦးကိုဝင်ရောက်ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်သွားတယ်။မြင်းခြံမြို့နယ်လေးရွာဆုံမှာNLDထောက်ခံသူစစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေးလှုပ်ရှားမှုတွေမှာပါဝင်ခဲ့တဲ့ပြည်သူလေးဦးကိုလဲပျူစောထီးတွေနဲ့စစ်တပ်ကဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်ကာအလောင်းတွေကိုစွန့်ပစ်ခဲ့တယ်။ဒါမျိုးဖြစ်စဉ်တွေတနိုင်ငံလုံးမှာအများအပြားဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေတယ်။

အရပ်သားတွေကိုလက်နက်ကိုင်ဆောင်ခွင့်ပေးလိုက်တဲ့ဥပဒေကိုသုံးသပ်ကြည့်ရရင်တော်လှန်ရေးအတွက်အကျိုးနဲ့အပစ်ဒွန်တွဲလျက်ရှိတယ်။စစ်ကောင်စီရဲ့ရည်ရွယ်ချက်ကတော့မြို့ကြီးတွေမှာလုံခြုံရေးယူပေးနေရတဲ့စစ်သားလိုအပ်ချက်ကိုလျော့ချချင်တာကြောင့်သူတို့နဲ့နီးစပ်တဲ့သူတွေကိုလက်နက်ကိုင်ဆောင်ခွင့်ပေးပြီးလုံခြုံရေးယူခိုင်းလိုက်တာပဲ။သေချာတာကတော့စစ်ကောင်စီဟာလိုင်စင်လျှောက်ထားတဲ့သူတိုင်းကိုကိုင်ဆောင်ခွင့်ပေးမှာမဟုတ်ဘူး။လက်နက်ကိုင်ဆောင်ခွင့်ရတဲ့သူတွေဟာအရင်ကတည်းကစစ်တပ်အားကိုးနဲ့မိုက်ကြေးခွဲနေတဲ့သူတွေပဲဖြစ်နိုင်မယ်။သူတို့လက်ထဲမှာလက်နက်ရလာတဲ့အတွက်ပတ်ဝန်းကျင်ကိုအနိုင်ကျင့်ပြီးသူတို့လုပ်ချင်ရာလုပ်လာနိုင်မယ်။မင်းမဲ့စရိုက်တွေကျူးလွန်လာနိုင်မယ်။ပြည်သူတွေအတွက်တော့ပိုပြီးကူရာကယ်ရာမဲ့လာနိုင်တယ်။ တဖက်မှာကတွေးကြည့်ရင်လဲမြို့ပေါ်မြေအောက်တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းတွေအပါအဝင်တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေလက်နက်ချို့တဲ့နေချိန်မှာလက်နက်ကိုင်ဆောင်ခွင့်ရထားတဲ့သူတွေဆီကလက်နက်တွေကိုအလွယ်တကူရရှိနိုင်မယ့်အခွင့်အလမ်းတွေပေါ်လာတယ်။ထိုဥပဒေကြောင့်တကယ့်လက်တွေ့မှာယ်ဘက်ကအကျိုးများများဖြစ်ထွန်းမယ်ဆိုတာတော့ဆက်လက်စောင့်ကြည့်ရမှာပဲ။